Month: May 2024

Çfarë duhet të dini për shkaqet virale të humbjes së dëgjimit

Rënia e aftësisë së dëgjimit nuk shkaktohet vetëm nga pleqëria, por mund të shkaktohet nga shumë faktorë, duke përfshirë edhe sëmundjet nga viruset. Cilat viruse shkaktojnë humbje të dëgjimit dhe cilat janë simptomat?
• Rreth dëgjimit
Është një keqkuptim i zakonshëm që humbja e dëgjimit mund të shkaktohet vetëm nga ekspozimi ndaj zhurmave të larta, pleqëria ose dëmtimi para lindjes. Megjithatë, shumë njerëz përjetojnë humbje të dëgjimit edhe për shkak të infeksioneve. Shumë nga këto infeksione shkaktohen nga viruse që prekin koklenë (veshi i brendshëm), enët e gjakut në vesh ose pjesë të tjera të trupit që kanë të bëjnë me dëgjimin.
Një person mund t’i mbijetojë një infeksioni viral serioz të fëmijërisë dhe të përfundojë me humbje të thellë të dëgjimit apo edhe shurdhësi të plotë, por një tjetër mund të përjetojë një virozë me humbje dëgjimi më vonë gjatë jetës.
Nuk ka asnjë mënyrë të sigurt për të shmangur humbjen e dëgjimit pasojë e një viroze, por qëndrimi vigjilent dhe njohja e hershme e simptomave të sëmundjeve virusale mund t’i parandalojë ato të dëmtojnë më tej. Diagnoza dhe trajtimi i duhur janë gjithashtu të nevojshme, kështu që është mirë të dihet se çfarë lloj virusesh shkaktojnë kryesisht humbje të dëgjimit.
• Çfarë lloj virusesh shkaktojnë humbje të dëgjimit?
Lloje të ndryshme sëmundjesh virale mund të shkaktojnë humbje të dëgjimit, por ekzistojnë dy kategori për klasifikimin e viruseve që kanë këtë efekt. Disa viruse mund të shkaktojnë humbje kongjenitale të dëgjimit, ndërsa të tjerët shkaktojnë humbje të fituar të dëgjimit më vonë gjatë jetës. Kur kemi të bëjmë me humbjen e dëgjimit, këto kategori i ndihmojnë mjekët të përcaktojnë se çfarë infeksioni viral shkaktoi këtë dëm.
Disa nga këto infeksione janë të rralla, të tjerë mund të jenë më të përhapura. Për shembull, Cytomegalovirus, një virus që shkakton humbje kongjenitale të dëgjimit tek fëmijët, prek rreth një në çdo 100 foshnja.
• Viruset që shkaktojnë humbje të dëgjimit
Viruse që shkaktojnë humbje dëgjimi të tipit sensorineural në fëmijë mund të përfshijnë:
• Fruthi gjerman, ose rubeola. Rubeola transmetohet përmes lëngjeve si gëlbaza dhe pështyma. Nëse një nënë është e infektuar me Rubeolën gjatë shtatzënisë, fëmija i saj rrezikohet të marrë formën e lindur të humbjes së dëgjimit. Humbja e dëgjimit zakonisht konstatohet rreth 6-12 muaj pas lindjes.
• Citomegalovirus. Është përgjegjës për shumicën e rasteve jogjenetike të shurdhësisë te foshnjat dhe fëmijët. Për këtë arsye, është e rëndësishme që prindërit të jenë vigjilentë ndaj një infeksioni të tillë.
Fëmijët dhe të rriturit që vuajnë nga humbje dëgjimi sensoroneurale gjithashtu mund ta kenë pësuar nga viruset e mëposhtëm:
• Llojet 1 dhe 2 të HSV (Virusi i herpesit të thjeshtë). Të dy i përkasin familjes së herpesviruseve dhe ky virus mund të shfaqet te fëmijët dhe të rriturit. Të rriturit mund ta marrin këtë virus përmes kontaktit, ndërsa fëmijët nga nëna me HSV1 ose HSV2 pozitiv, pra mund të infektohen gjatë shtatzanisë.
• Virusi (HIV). Një virus i njohur që shkakton SIDA. Rreth 2/3 e fëmijve me HIV pozitiv vuajnë nga shurdhësitë neurosensoriale.
Grup tjetër virusesh që shkaktojnë humbje të fituar të dëgjimit, pra gjatë jetës janë:
• Virusi Varicella Zoster (VZV). Një virus që i përket gjithashtu familjes së herpesit. VZV mund të shkaktojë probleme me nervat e fytyrës, kanalit të dëgjimit dhe gjuhës. Në disa raste kur preket dhe aftësia e dëgjimit , përdorimi i kortikosteroideve dhe antiviralëve e kthejnë dëgjimin.
• Fruthi (Rubeola). Një virus që përbën shkak në 5-10% të të gjitha rasteve të humbjes së thellë të dëgjimit. Vaksinimi pothuajse zhduku fruthin në vendin tonë, por vitet e fundit kanë ndodhur raste sporadike edhe te ne.
• Shytat. I përket së njëjtës familje që përfshin fruthin, por mund të shkaktojë një sërë problemesh, përfshirë rënien deri në humbjen e plotë të aftësisë së dëgjimit. Me diagnozën e hershme dhe trajtimin e duhur, ekziston mundësia që kjo humbje dëgjimi të kthehet, por në disa raste mbetet e përhershme.
• Pse humbja e papritur e dëgjimit kërkon trajtim
Nëse humbja e dëgjimit ndodh në mënyrë të menjëhershme në një apo në të dy veshët, është e rëndësishme që të merret seriozisht kjo gjëndje. Nëse vonohet, gjendja mund të përkeqësohet shpejt deri në humbjen e plotë e të përhershme të dëgjimit. Për të shmangur dëmtimin e dëgjimit dhe për të kthyer aftësinë e dëgjimit këshillohet vizitë pranë mjekut ORL, mundësisht sa më parë, pa kaluar javën. Humbja e menjëhershme e dëgjimit konsiderohet urgjencë mjekësore.
• Parandalimi i shurdhimit dhe humbjes së dëgjimit
Nuk ka mënyra të sigurta për të parandaluar humbjen e dëgjimit dhe shurdhimin nga sëmundjet virusale. Në rastet kongjenitale nuk ka hapësirë për parandalim, veçanërisht nëse nëna nuk është e vetëdijshme se është bartëse e një virusi. Po kështu, mund të jetë e vështirë të dihet prania e një virusi latent, pasi ato tregojnë pak ose aspak simptoma. Testimi i rregullt qëndron në krye të shëndetit dhe është masa më e mirë parandaluese në këto raste. Mbi gjithçka është vaksinimi ndaj sëmundjeve të lartpërmendura, që në vendin tonë ka qenë i detyrueshëm, por këto 20 vitet e fundit ka pasur një shmangie nga ana e prindërve nga përhapja disa teorive “konspirative”, që gjoja vaksinimi bëhet shkak për autizëm. Në veçanti bëhet fjalë për fruthin.

Signia Hearing Aids

A lëndojnë disa tinguj? (Me dhe pa humbje të dëgjimit)

• Rreth dëgjimit
Nëse jeni duke qendruar në një dhomë ku dikush godet me thonj mbi tavolinë, tërhiqet vëmendja se sa të pakëndshëm mund të jenë disa tinguj. Sigurisht, disa njerëz kanë një ndjeshmëri më të lartë ndaj tingujve se të tjerët. Shumica e njerëzve reagojnë negativisht ndaj tingujve tepër të lartë ose tingujve shumë të mprehtë, por për të tjerë duken dërrmuese edhe tingujt e zakonshëm të përditshëm.
Ndjeshmëria ndaj zhurmave prek njerëzit me humbje sensoroneurale të dëgjimit, ose ato me probleme të moshës. Përveç kësaj, njerëzit që përjetojnë zhurmë në vesh mund të kenë gjithashtu mbindjeshmëri ndaj disa tingujve.
Për të luftuar efektin e pakëndshëm të tingujve që lëndojnë, është e rëndësishme të njihen llojet e ndryshme të mbindjeshmërisë së zërit. Duke njohur arsyen e një dëgjimi tepër të ndjeshëm, mund të ndërmerren hapa për të zgjidhur problemin dhe për të përmirësuar përvojat dëgjimore.
Lloje të ndryshme të ndjeshmërisë së zërit
• Zhurmat e forta
Për njerëzit me funksion normal të dëgjimit zakonisht zhurmat shumë të larta janë të pakëndshme. Zhurmat brenda një diapazoni frekuencash prej 2000 deri në 5000 Hz dihet se janë veçanërisht të vështira për t’u dëgjuar. Kjo për dy arsye:
Së pari, funksioni i dëgjimit dëmtohet kur ekspozohemi ndaj zhurmave të forta. Në fakt, çdo zhurmë mbi 85 decibel shkakton humbje të dëgjimit. Tingujt e lartë dëmtojnë nervat, membranat dhe qelizat e veshit të brendshëm, prandaj këto tinguj ndihen si zhurmë e pakëndshme. Duke qenë se këto zhurma janë kaq të pakëndshme, njeriu detyrohet të largohet nga ky mjedis, jo vetëm për të shmangur bezdinë, por edhe për të mbrojtur funksionin e dëgjimit.
Së dyti, studimet kanë treguar se truri ynë reagon ndryshe ndaj tingujve me zë të lartë, veçanërisht atyre brenda një diapazoni të frekuencës 2,000 deri në 5,000 Hz. Edhe pse nuk është kuptuar plotësisht pse ndodh kjo, studimet imazherike kanë konfirmuar se një pjesë e veçantë e trurit, amigdala (bajamja), bëhet aktive kur dëgjohen zhurma në ato nivele. Meqenëse amigdala është përgjegjëse për reagimet emocionale, kjo shpjegon pse këto zhurma të larta bëjnë të përjetohet një ndjenjë shqetësimi, frike apo edhe paniku.
• Hiperakuzia (mbidëgjim)
Njerëzit me funksion normal të dëgjimit mund të tolerojnë zhurma deri në 85-95 decibel përpara se të përjetojnë bezdisjen nga zhurma. Megjithatë, në rastet e mbidëgjimit, aftësia e individit për të toleruar zhurmën ulet. Për fat të mirë, hiperakuzia mund të trajtohet duke përdorur aparate dëgjimi. Aparatet e dëgjimit që gjenerojnë zhurmë rozë, veprojnë si pajisje maskuese që minimizojnë ndikimin e tingujve të lartë dhe zhurmës së mjedisit rrethues. Në mjedis me zhurma të larta këshillohet mbajtja e kufjeve apo tapave kundra zhurmës.
• Rekrutimi (plotësim)
Kjo lloj ndjeshmërie ndaj tingullit në përgjithësi prek njerëzit që kanë pësuar një fare humbje dëgjimi. Kur funksioni i dëgjimit bie, ndodh sepse qelizat nervore që perceptojnë tingujt janë dëmtuar. Shkalla e dëmtimit do të përcaktojë se cilat tinguj dhe frekuenca nuk dëgjohen.
Ekspozimi ndaj një zhurme me lartësi ose frekuencë të caktuar, nuk arrin të dëgjohet si pasojë e humbjes së dëgjimit në një shkallë të caktuar. Nëse ato bëhen më të zhurmshme, pra ndryshon frekuenca dhe lartësia e tingullit, tingulli mund të dëgjohet. Ky ekspozim i papritur ndaj zhurmës së re e bën tingullin të pakëndshëm dhe mund të shpjegojë pse njerëzit me humbje të dëgjimit shpesh raportojnë rritje të ndjeshmërisë ndaj tingujve të veçantë; tipike për sëmundjen e Menierit.
Kur zhurma bëhet më e fortë, qelizat normale që janë pranë qelizave të dëmtuara ‘rekrutohen’, pra vihen në punë. Një person me rënie dëgjimi mund të mos jetë në gjendje të dëgjojë një televizor në nivelet e volumit 30-45, por nëse volumi ngrihet në 46, bëhet shumë i zhurmshëm për personin në fjalë. Kjo është për shkak se vëllimi midis 30-45 nuk kapet nga qelizat e dëmtuara, por, në nivelin 46, rekrutohen qelizat e padëmtuara.
Përdorimi i aparateve të dëgjimit mund të përmirësojë shumë këtë lloj ndjeshmërie ndaj zërit.
• Dëgjim me mbindjeshmëri
Disa njerëz lindin thjesht me mbindjeshmëri ndaj tingujve të caktuar. Në mënyrë tipike, individët janë të mbindjeshëm vetëm ndaj tingujve që janë në një frekuencë të caktuar, megjithëse kjo ndryshon nga personi në person. Në varësi të nivelit të mbindjeshmërisë, edhe tingujt e përditshëm dhe zhurma e sfondit mund të jenë shqetësuese.
Njerëzit me autizëm ndonjëherë përjetojnë dëgjim tepër të mbindjeshëm. Megjithatë, me terapinë e integrimit dëgjimor, mbindjeshmëria e një personi mund të reduktohet, gjë që i mundëson atij të tolerojë tingujt pa pasur një reagim negativ.
• Mizofonia
Njerëzit me misofoni kanë një mospëlqim të fortë ndaj tingullit. Ndryshe nga ndjeshmëritë e tjera të zërit, misofonia nuk kufizohet vetëm me tingujt e lartë. Në fakt, tingujt e butë shpesh mund të jenë zakonisht shqetësues për njerëzit me misofoni. Terapia e zërit përdoret shpesh për të trajtuar misofoninë, por disa njerëz zbulojnë se pajisjet maskuese dhe zhurma e bardhë mund t’i ndihmojnë ata të përballojnë ekspozimin ndaj zhurmës në mënyrë më efektive. Sidoqoftë, raste të tilla duhet të marrin një kontakt me mjekun e familjes, mjek ORL apo dhe neurolog.
• Trajtimi i ndjeshmërisë ndaj tingujve
Siç mund ta shihni, ka shumë shkaqe të çrregullimit të ndjeshmërisë së dëgjimit. Për të siguruar që ndjeshmëria të trajtohet siç duhet, është e rëndësishme të kërkohen këshilla nga profesionistë të kualifikuar të kujdesit dëgjimor apo mjek ORL.
Nëse tashmë individi ka pësuar humbje të përhershme të dëgjimit, vendosja e aparateve të duhura të dëgjimit mund të minimizojë ndjeshmërinë e gabuar ndaj tingujve dhe të përmirësojë funksionin e dëgjimit.
Signia Hearing Aids